Interview met onderzoeksarts Valeriia Takens-Vataha
Interview met ICON onderzoeksarts Valeriia Takens-Vataha in vakmagazine 'De Cardioloog'
Drie jaar geleden kwam dr. Valeriia Takens, Oekraïens cardioloog, voor de liefde naar Nederland. Ze ondervond hoe lastig het is om als buitenlandse arts in Nederland aan de slag te gaan. Nu zet ze haar kennis en ervaring in om Oekraïense artsen die vanwege de oorlog naar Nederland zijn gevlucht te helpen om hier hun vak te kunnen uitoefenen.
Bron: vakmagazine 'De Cardioloog'
Download hier het volledige artikel in PDF
Sinds haar moeder bij haar in huis is, in haar woonplaats in Noordoost-Groningen, kan Takens weer een beetje rustig ademhalen. Dat was in de eerste weken van de oorlog wel anders. Zij veilig in Nederland, waar ze sinds drie jaar woont samen met haar Nederlandse echtgenoot en zoon, en haar ouders in Tsjernihiv, een stad zo’n 150 kilometer ten noordoosten van Kiev. Een stad die in de eerste oorlogsweken werd gebombardeerd door het Russische leger, grote delen werden verwoest.
‘Dat waren vreselijke weken, zeker toen ik geen telefonisch contact meer met mijn ouders kon krijgen. Dat heeft twee weken geduurd. Ik voelde me zo machteloos. En schuldig, want ik dacht steeds: ik heb hier alles – water, een schoon toilet, warme dekens – en mijn ouders hebben geen water, geen elektriciteit, geen verwarming, niets. Soms keek ik naar mijn ontbijt en dacht ik alleen maar: mijn ouders hebben geen brood. Die gevoelens van verdriet, schuld, onmacht… nee, ik hoop dat niemand dat ooit hoeft mee te maken.’
Toch kon Takens niet in die gevoelens blijven hangen, besefte ze. ‘Ik dacht: ik heb een man, een zoon, ik moet helder blijven. Anders word ik depressief, daar heeft niemand iets aan.’ En dus besloot ze – hoe moeilijk ook die eerste weken – te blijven werken als arts-onderzoeker bij ICON, een Gronings onderzoekscentrum naar de veiligheid en effectiviteit van nieuwe geneesmiddelen. En ze ging zich als vrijwilliger inzetten voor het lot van haar Oekraïense landgenoten. Allereerst door bij haar in de buurt, en ook vanuit ICON, medicijnen, medische hulpmiddelen en andere eerste levensbehoeften te verzamelen, die naar Oekraïne werden gestuurd.
Geen cardioloog meer
Maar dat was niet genoeg. Bovendien bleek tijd vrijmaken voor vrijwilligerswerk, naast haar fulltime baan, niet zo eenvoudig. ‘Ik wilde iets doen, ik wilde heel graag helpen, maar ik voelde dat ik mijn energie niet moest versnipperen over meerdere activiteiten.’ En dus besloot Takens zich vooral te richten op de begeleiding van Oekraïense artsen die vanwege de oorlog naar Nederland waren gevlucht. Ze was al ruim een jaar vrijwilliger bij de Vereniging Buitenlands Gediplomeerde Artsen (VBGA), een vereniging die buitenlandse artsen begeleidt bij hun mogelijkheden als arts in Nederland. Takens legt uit: ‘Ik wil dat Oekraïense artsen weten wat ze kunnen verwachten als ze in Nederland willen werken. Dat ze de regels kennen, dat ze weten welke procedures ze moeten doorlopen, welke examens ze moeten afleggen voordat ze aan het werk kunnen als BIGgeregistreerde arts.’
Takens weet waar ze over praat. Ze is zelf in Oekraïne opgeleid tot cardioloog, waar ze vervolgens ook als cardioloog werkte in een ziekenhuis in Kiev. Ondertussen schreef ze haar proefschrift. Eenmaal in Nederland hoopte ze snel aan het werk te kunnen als cardioloog, dat was haar droom. Ze solliciteerde ook, maar dat liep op niets uit. ‘Ik had nog geen BIGregistratie. Die heb ik begin dit jaar gehaald, na talloze examens, maar toen bleek er geen vacature meer te zijn. Inmiddels heb ik besloten geen cardioloog meer te worden. Ik zou dan nog eens zes jaar een opleiding moeten doen. Dat kan ik niet meer opbrengen.’
Opnieuw beginnen
Takens hoopt dat ze haar Oekraïense collega artsen kan helpen. Zodat degenen die dat willen straks wél in Nederland aan het werk kunnen in het specialisme waarin ze zijn opgeleid. De afgelopen weken bracht ze samen met haar Oekraïense vriendin Vlada Chernova – net als zij arts, al langer in Nederland wonend én VBGAbestuurslid – een groep Oekraïense artsen bijeen in een Facebookgroep en een Telegramkanaal. ‘We geven elkaar tips en delen informatie over opleidingen en procedures. We organiseren webinars waarin we vertellen over de Nederlandse mentaliteit en de Nederlandse regelgeving. En we steunen elkaar als we het even niet zien zitten. Sommige artsen kunnen niet geloven dat ze hier opnieuw moeten beginnen. In Oekraïne werken ze al jaren als cardioloog, orthopeed of kinderarts, hebben ze een goede naam en tal van wetenschappe lijke artikelen gepubliceerd, en hier moeten ze van nul beginnen. Ik heb hetzelfde meegemaakt. De eerste tijd in Nederland werkte ik als afwasser. Ik kon hier wel werken, maar niet als arts.’
Soms is Takens bang dat ze de dromen van de Oekraïense artsen stukmaakt, door hen te vertellen hoe moeilijk het is om arts te worden in Nederland. Maar ze vindt dat ze het toch moet doen. ‘Ik wil dat mijn collegaartsen weten hoe het hier geregeld is. Pas als ze zich daarvan bewust zijn, weten ze wat ze moeten doen om hun droom waar te maken.’
Taal leren
Dat neemt niet weg dat Takens vindt dat sommige exameneisen voor buitenlandse artsen te streng zijn, en dat bepaalde procedures best korter mogen. ‘Waarom moeten buitenlandse artsen alles weten van het Nederlandse gezondheidsrecht? Hebben ze dat nodig? Wat nodig is, is dat ze de Nederlandse taal leren. Dat is het moeilijkste voor iedere niet-Nederlandse arts, dat je niet kunt praten met de patiënt. Ik heb de Nederlandse taal geleerd door films te kijken, boeken te lezen, met mensen te praten, elke dag opnieuw.’ En verder hebben artsen hun klinische vaardigheden nodig. ‘Maar moet je daarvoor zóveel examens doen? Waarom kunnen buitenlandse artsen hun klinische kennis niet in een verkorte opleiding opfrissen? Nu worstelen ze van examen naar examen, soms weten ze niet eens waarom dat nodig is. Ze missen veelal de informatie om zich goed voor te bereiden. De begeleiding kan beter.’
Toch klaagt ze niet. Afgelopen maart behaalde ze haar BIGregistratie. ‘Ik was zó blij, ik ben nu een onafhankelijke arts in Nederland. En verder heb ik een man, een zoon, een huis en bij ICON de mooiste baan die ik kan wensen. Ik hoef geen cardioloog meer te worden.’
En de toekomst? ‘Ik hoop dat de oorlog stopt, en dat er daarna een uitwisseling van kennis op gang komt tussen Nederlandse en Oekraïense artsen. Zodat we elkaar kunnen helpen en samen kunnen werken aan de beste gezondheidszorg, in Nederland en in Oekraïne.’
